Το Πρόγραμμα

Αυτό που είναι γνωστό ως «Λεξικό του Κυρίλλου» είναι ένα εξαιρετικά μεγάλου αριθμού λημμάτων ελληνικό λεξικό που πιθανότατα συντάχθηκε μεταξύ του τέλους του πέμπτου και των αρχών του έκτου αιώνα μ.Χ. Διασώζεται σε περίπου 200 χειρόγραφα, πολλά από τα οποία αποδίδουν το Λεξικό στον Άγιο Κύριλλο, Πατριάρχη Αλεξανδρείας (370-444 μ.Χ.). Το Λεξικό παραμένει ουσιαστικά ακόμα ανέκδοτο στις πολλές (και με πολλές παρεμβολές) γραμμές της παράδοσής του.

Ο στόχος του προτεινόμενου Έργου είναι να θέσει τα θεμέλια της πρώτης περιεκτικής έκδοσης του Λεξικού του Κυρίλλου, η οποία θα καταγράψει τα χειρόγραφα που κυκλοφορούνται κατά τη διάρκεια των αιώνων και ανευρίσκονται στον σημερινό ελληνικό χώρο. Στο παρελθόν, μόνο επιμέρους εκδόσεις έχουν υποστεί πλήρη ή μερική επεξεργασία και δεν υπάρχει ευρεία συναίνεση σχετικά με την ακριβή σχέση των χειρογράφων. Ως εκ τούτου, οι στόχοι του Έργου αντιπροσωπεύουν τα πρώτα βήματα προετοιμασίας μια έκδοση πλήρους κλίμακας. Το Έργο σχεδιάζει να δημιουργήσει μια βάση δεδομένων χειρογράφων του Κύριλλου με επισημείωση, που θα καλύπτει τα τεκμήρια που φυλάσσονται εντός των συνόρων της νεότερης Ελλάδας.

Προσδοκεί να προσφέρει μια βελτιωμένη και ασφαλέστερη βάση για λύσεις του προβλήματος της σχέσης των χειρογράφων και ίσως τελικά των σωζόμενων recensions. Η έρευνα θα επικεντρωθεί α) στη συστηματική μελέτη όλων των χειρογράφων του Λεξικού στην Ελλάδα και την πλήρη μεταγραφή αρκετών εξ αυτών, β) στον εντοπισμό ακέφαλων και αταύτιστων λεξικών που ίσως να συνδέονται με το Λεξικό του Κύριλλου, γ) στη διερεύνηση της δυνατότητας αυτόματης μεταγραφής των χειρογράφων, και δ) την χρήση ψηφιακών μεθόδων για την ανάλυση του στέμματος του Λεξικού.

Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο της δράσης του ΕΛΙΔΕΚ «Χρηματοδότηση της Βασικής Έρευνας (Οριζόντια υποστήριξη όλων των Επιστημών)» του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU (Αριθμός Έργου ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.: ΚΕ 014890).